نوشته‌ها

در مقاله وضعیت هدررفت و اتلاف مواد غذایی در جهان در خصوص حجم اتلاف و هدر رفت کل غذای تولیدی در جهان صحبت کردیم. باید گفت وضعیت کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در زمینه مقدار اتلاف یا هدر رفت و همچنین نوع آن بسیار متفاوت است. برای مثال در کشورهای توسعه یافته بیشترین میزان مربوط به هدر رفت مواد غذایی فرآوری شده و آماده مصرف است. اما در کشورهای در حال توسعه به دلیل ناکارآمدی و بهره وری کم در صنایع حمل و نقل و فرآوری مواد غذایی، بیشترین آمار مربوط به اتلاف مواد غذایی خام در مزارع، واحدهای فرآوری و توزیع مواد غذایی است. در این بخش بیشتر به بررسی وضعیت آمارهای اتلاف و هدر رفت مواد غذایی در ایران می پردازیم.

اتلاف مواد غذایی

باید در نظر داشت جمعیت ایران تقریبا یک درصد جمعیت جهان است، اما مصرف غذای ایرانیان ۳ درصد کل غذای تولیدی دنیا است. بر اساس آمارهای فائو حجم اتلاف غذای ایرانیان ۳۵ میلیون تن در سال است. این مقدار معادل سالیانه ۱۵ میلیارد دلار برآورد می شود. همچنین این حجم از ضایعات غذایی معادل اتلافات غذایی ۱۰ کشور اروپایی و ۷ برابر کشور فرانسه است.

بیشترین اتلافات غذایی ایرانی ها مربوط به گروه نان، میوه، سبزی و برنج است. در این زمینه می‌توان به ۳۰ درصد ضایعات در نان، ۲۵ تا ۳۰ درصد (و حتی تا ۵۰ درصد) ضایعات در میوه‌ها و سبزیجات، ۱۰ درصد ضایعات در برنج و ۲۵ درصد ضایعات در خرما  اشاره کرد. سهم ایران از کل غذایی که هر سال در جهان به هدر می‌رود ۷٫۲ درصد اعلام شده است.

اگر اتلافات غذایی در ایران رخ ندهد، بوسیله آن می توان ۸۰۰ میلیون نفر از جمع ۹۰۰ میلیون نفری گرسنگان جهان را سیر و تقریبا گرسنگی در جهان را ریشه کن کرد. کاهش میزان اتلاف و هدر رفت غذا نیازمند مشارکت بخش های گوناگون زنجیره تامین و توزیع مواد غذایی است. همچنین با کاهش اتلافات غذایی علاوه بر کاهش اثرات منفی حاصل از آن، مانند اتلاف منابع مالی و آلودگی های زیستی، می توان نیاز به افزایش تولید غذا را که نتیجه رشد جمعیت و افزایش تقاضا است، کاهش داد.

فارغ از نوع، اتلاف یا هدر رفت مواد غذایی در مراحل زیر رخ می دهد:

  • مرحله تولید، عمدتا به دلیل اثرات محیطی و ذخیره سازی نامناسب
  • مرحله برداشت، عمدتا به دلیل محدودیت های فنی
  • مرحله فرآوری صنعتی، شامل بسته بندی، انتقال و …
  • مرحله توزیع و فروش، عمدتا به دلیل عدم هماهنگی عرضه و تقاضا
  • مرحله مصرف، عمدتا به دلیل عدم تناسب اندازه جیره های غذایی با میزان مصرف، نگهداری غیر اصولی و …

در تمامی مراحلی که اتلاف یا هدر رفت مواد غذایی رخ می دهد به کمک بسته بندی ها می توان میزان اتلاف یا هدر رفت را کاهش داد. در حقیقت ۲۵ تا ۵۰ درصد اتلافات غذایی مربوط به بسته بندی و فرآوری غیر اصولی ( و یا عدم وجود بسته بندی و فرآوری) است.

اتلاف مواد غذایی

حفاظت از محصول، افزایش زمان ماندگاری و کنترل مصرف سه وظیفه اصلی بسته بندی ها است و به طور کلی منابع مورد مصرف برای کشت و تهیه، فرآوری و انتقال محصولات ده برابر سرمایه مورد نیاز برای بسته بندی آن ها است و همین نکته نقش بسته بندی در کاهش اتلافات و هدر رفت را پر رنگ تر می کند.