اهمیت مدیریت توزیع و جمع آوری پسماندهای پلاستیکی

باکالیت، اولین پلیمر تولید شده در جهان، در سال 1907 میلادی پنجره ای جدید به روی طراحان و مهندسان بخش های صنعتی مختلف گشود. اما Leo Baekeland، دانشمند بلژیکی – آمریکایی و مخترع باکالیت، حتی تصورش را نمی کرد که درست در 110 سال بعد به اندازه دو سوم جرم جمعیت کره زمین پلاستیک تولید شود. معمولا نرخ رشد مثبت و بالا در بخش های صنعتی خوشایند است، اما رشد سرانه مصرف پلاستیک ها حدود 10 سال است تبدیل به دغدغه ای بزرگ و چالشی بدون راه حل مشخص برای مدیران محیط زیست شده است. قطعات پلاستیکی با پایان یافتن عمر کاربری خود به پسماند پلاستیک تبدیل می شوند و مدیریت این پسماندها با عمر ماندگاری بیشتر از 200 سال، به جهت جلوگیری از نفوذ آلودگی های پلاستیکی به زندگی انسان ها، حیات طبیعی و وحش اهمیت بسیاری دارد. بخش قبلی این مقاله سعی داشت بزرگی حجم پسماندهای پلاستیکی را نشان دهد. 

مدیریت توزیع و جمع آوری پسماند های پلاستیکی

تولید مقرون به صرفه، خواص فوق العاده پلاستیک ها و نقش بی بدیل آن ها در کاربری های مختلف مانند بسته بندی مواد غذایی و کالاهای صنعتی، خودروسازی، صنایع هوایی – دریایی، ساختمان سازی و بسیاری صنایع دیگر باعث شده است حذف این گروه از مواد به دلیل آلودگی ناشی از پسماندهای آن ها گزینه معقولی نباشد. به همین جهت چند سالی است زنجیره مدیریت توزیع پسماند پلاستیک توسط کارشناسان حوزه محیط زیست و پلیمر به صورت جدی در دست بررسی و بهینه سازی است. هدف از بررسی زنجیره مدیریت توزیع پسماندهای پلاستیکی، جلوگیری از نفوذ آن ها به منابع آبی و خاکی است. منابع تولید کننده، مکان های جغرافیایی مصرف و رها سازی آن ها، انواع پسماندها از لحاظ نوع پلیمر و افزودنی های اولیه استفاده شده و راهکارهای جمع آوری، در زنجیره مدیریت توزیع پسماندهای پلاستیکی مورد بررسی قرار می گیرد.

به صورت متوسط تا سال 2015 میلادی به ازای هر فرد حدود 1 تن پلاستیک تولید شده بود. سرانه مصرف پلاستیک ها در کشورهای توسعه یافته بیشتر از کشورهای در حال توسعه است. با این حال به دلیل ایجاد زنجیره مدیریت پسماندها، در کشورهای توسعه یافته سهم پسماندهای پلاستیکی گم شده و مدیریت نشده بسیار کم است. پسماندهای پلاستیکی گم شده بخشی از پسماند پلاستیک هستند که مقدار و انواع آن ها نامشخص است و در خشکی ها و دریاها پراکنده شده اند. همچنین پسماندهایی که احتمال ورود آن ها به محیط زیست بالا است و برای جمع آوری آن ها برنامه مشخصی وجود ندارد، پسماندهای مدیریت نشده اطلاق می شوند.

شناسایی منابع تولید پسماند پلاستیکی به منظور ارائه راهکار و مدیریت بهتر زنجیره توزیع این پسماندها اهمیت بالایی دارد. به همین منظور کارشناسان این حوزه میزان تولید کالاهای پلاستیکی و دوره مصرف این کالاها را در صنایع مختلف بررسی می کنند. تصاویر زیر به ترتیب میزان مصرف پلیمرها و تولید پسماند پلاستیکی را در صنایع گوناگون برای سال 2017 میلادی نشان می دهند.

مدیریت توزیع و جمع آوری پسماند های پلاستیکی

مدیریت توزیع و جمع آوری پسماند های پلاستیکی

صنعت بسته بندی 42 درصد پلاستیک های تولیدی را به مصرف می رساند. این بخش بزرگترین مصرف کننده پلاستیک ها است و در عین حال کوتاهترین دوره مصرف کالاهای پلاستیکی (به صورت متوسط کمتر از 6 ماه) نیز مربوط به این بخش است. برای مثال صنعت ساختمان 19 درصد پلیمرها را در خود به کار می برد و طول عمر این کالاها در این صنعت حدود 35 سال است. به همین دلیل پلاستیک های بسته بندی به تنهایی مسئول نیمی از پسماندهای پلاستیکی هستند و همچنین مدیریت جمع آوری این پسماندها به دلیل پراکندگی بالا بسیار دشوار است.