انواع سیستم های آبیاری در صنعت کشاورزی

امروزه یکی از موثرترین روش های افزایش نرخ رشد اقتصادی و اشتغالزایی، سرمایه گذاری در بخش كشاورزی است. آب و خاک دو عنصر مهم کشت هستند. میزان آبی كه در حال حاضر هر ساله در کشورمان استحصال شده و در دسترس قرار می گیرد، برابر حدود 90 میلیارد متر مكعب است. این مقدار بیش از 3 درصد كل آبی است كه در سطح جهان استحصال  می گردد. اما  اراضی زیر كشت آبی كشور ایران حدود 5/7 میلیون هكتار یعنی كمتر از 5 درصد كل مساحت كشور است، در حالیكه  اراضی مستعد كشور برای كشاورزی بین 30 تا 50 میلیون هكتار بر آورد شده است. بعبارتی می توان بین 20 تا 30 درصد كل مساحت كشور را زیر كشت قرار داد. مفهوم این ارقام آن است كه ایران از نظر آب و خاك كشوری ثروتمند است.

آبیاری زمین های کشاورزی

از حدود 90 میلیارد متر مكعب آب كه هر ساله استحصال می شود، حدود 83 میلیارد متر مكعب آن در بخش كشاورزی مصرف می شود. متاسفانه 63 میلیارد متر مكعب این مقدار به هدر می رود. عمده هدر رفت اصلی آب در داخل مزرعه است كه 70 تا 90 درصد تلفات آب را شامل می شود.

آبیاری زمین‌های کشاورزی

به منظور افزایش بهره وری در بخش کشاورزی و همچنین کاهش منابع آب در دسترس، از اواخر دهه 90 میلادی سیستم های آبیاری نوین در زمین های کشاورزی استفاده شدند. هر چند استفاده از کانال های آبیاری در گذشته های دور نیز به نوعی سیستم آبیاری به شمار می رفت، اما امروزه این روش ها به دلیل بازدهی بسیار کم و هدر رفت بالای آب، کمتر مورد توجه هستند. در نگاه اول می توان روش های آبیاری را به دو قسمت سنتی و تحت فشار تقسیم نمود. سیستم های سنتی شامل کانال های معمولی و روباز هستند، اما روش های نوین یا تحت فشار، شامل اجزای مختلفی هستند و در این سیستم ها، از انواع لوله، اتصالات، پمپ و … استفاده می شود. یکی از مهمترین مواد اولیه مورد مصرف در تولید این تجهیزات، پلیمرهایی مانند پلی اتیلن، پلی پروپیلن، پلی استال و … هستند. روش های آبیاری نوین خود شامل دو گروه آبیار بارانی و قطره هستند. معمولا در آبیاری بارانی از لوله های قطور پلی اتیلنی استفاده می شود و در آبیاری قطره ای از فناوری های روز دنیا در ساخت قطره چکان های مهندسی به منظور افزایش بهره وری استفاده می شود.

آبیاری زمین‌های کشاورزی

دستیابی به راندمان آبیاری بارانی تا مقدار 70 درصد ممکن است و راندمان آبیاری قطره ای تا 95 درصد است، یعنی در سیستم آبیاری بارانی تا 30 درصد و در سیستم  آبیاری قطره ای تا 5 درصد آب تلف می شود، در حالیكه در آبیاری مزارع به روش سطحی و غرقابی حتی با انجام هزینه های گزاف و تسطیح  اراضی، راندمان آبیاری از 50 درصد تجاوز نمی كند و در وضعیت سنتی كه  اكثر اراضی كشور ما بهمین ترتیب آبیاری می شود، حتی كمتر از 35 درصد می باشد. این نکات بدین معنی است كه اگر از روشهای آبیاری بارانی و قطره ای استفاده نكنیم 65 درصد آب مزارع  از بین می رود و با احتساب آب تلف شده در كانال های انتقال میزان تلفات حتی از 75 درصد نیز بیشتر می شود. در حقیقت با استفاده از سیستم های آبیاری تحت فشار می توان از تلفات آب جلوگیری كرد و با ایجاد صنعت کشاورزی پیشرو، به رشد و توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی دست یافت.