جاذب های اکسیژن ، عنصر فعال بسته بندی های نوین

پیشتر با بسته بندی های فعال و انواع آن ها آشنا شدیم. در این بخش می خواهیم یکی از مهمترین انواع بسته بندی فعال، جاذب های اکسیژن را معرفی نماییم. یکی از مهمترین کاربردهای جاذب های اکسیژن استفاده از آن ها در بسته بندی مواد غذایی به منظور کاهش غلظت اکسیژن است. به صورت کلی می توان گفت اکسیژن عنصر فعال و مزاحم در بسته بندی های مواد غذایی و عامل اکسیداسیون اجزای موجود در ماده غذایی، به خصوص روغن و چربی های اشباع نشده است. اکسیژن موجب رنسیدیتی (Rancidity) روغن ها و اکسیداسیون اجزای ماده غذایی شده و بدین ترتیب روند فساد مواد غذایی و کاهش زمان ماندگاری آن ها را افزایش می دهد. همچنین در برخی موارد مانند خشکبار و غلات، جاذبهای اکسیژن از ایجاد و رشد حشرات جلوگیری می کنند. جاذب ها می توانند از تخریب ویتامین های موجود در مواد غذایی، مانند ویتامین های E و C به وسیله کاهش غلظت اکسیژن جلوگیری کنند.

به صورت تخصصی وجود اکسیژن در اتمسفر بسته بندی ماده غذایی باعث می شود:

  • رشد میکروبی تسهیل شود.
  • تخریب مواد حساس به اکسیژن رخ دهد.
  • تغییر طعم و رنگ در ماده غذایی ایجاد شود. ( برای مثال تغییر رنگ رنگدانه های گیاهی مانند کلروفیل و کاروتنوئید، اکسیداسیون گوشت)
  • منجر به رشد باکتری های هوازی می گردد.

تمامی عوامل ذکر شده در بالا موجب تسریع فساد و کاهش طول عمر نگهداری محصول غذایی می شود.

جاذب های اکسیژن یکی از اجزای بسته بندی های مواد غذایی هستند و به همراه فیلم های پلیمر نفوذ ناپذیر در برابر اکسیژن به کار می روند. این محصولات معمولا به صورت ساشه های کوچک در بسته بندی ها قرار می گیرند و اساس کار آن ها استفاده از یک عامل کاهنده برای واکنش با اکسیژن به منظور کاهش غلظت آن است.

عوامل کاهش دهنده اکسیژن تا قبل از زمان دلخواه در شرایط بی هوازی نگهداری می شوند و رطوبت محیط یا در برخی از موارد اشعه فرابنفش (UV) می تواند موجب شروع واکنش جذب اکسیژن شود.

فناوری جاذب های اکسیژن این امکان را مهیا می سازد تا بدون نیاز به اعمال خلا در بسته بندی ها یا استفاده از فناوری بسته بندی Modified Atmosphere Packaging (MAP)، زمان ماندگاری انواع محصولات غذایی را در مقایسه با بسته بندی های عادی افزایش پیدا کند و کیفیت اولیه، عطر، بو و رنگ مواد غذایی برای مدت زمان های طولانی تری ثابت بماند. همچنین با استفاده از جاذب های اکسیژن به میزان کمتری از افزودنی های مورد نیاز به منظور جلوگیری از رخداد واکنش های فساد در مواد غذایی نیاز است.

امروزه جاذب های اکسیژن به صورت گسترده در بسته بندی مواد غذایی زیر به منظور افزایش زمان ماندگاری و حفظ کیفیت اولیه استفاده می شوند:

  • نان، شیرینی و کیک ها
  • محصولات پروتئینی تازه و فرآوری شده مانند گوشت قرمز و سفید تازه، طعم دار و خشک شده
  • غلات (مانند برنج)
  • خشکبار و دانه های روغنی (مانند آجیل)
  • غذای حیوانات
  • چای و قهوه