بسته بندی های پلاستیکی یا کاغذی ، کدامیک سبزترند؟

در سال های اخیر نفوذ بسته بندی ها به زندگی ما سرعت بالایی پیدا کرده است. درخواست برای کالاهای با کیفیت و زیبا، تخصصی شدن کالاها، افزایش ضریب ایمنی حمل و نقل و بسیاری از عوامل دیگر منجر به استفاده روز افزون از بسته بندی ها شده است. کارشناسان تاریخچه استفاده از بسته بندی ها را به زمان پیدایش انسان ها نسبت می دهند. احتمالا در آن دوره استفاده از سنگ و چوب برای بسته بندی کالاهای مختلف مرسوم بوده است. اما بسته بندی به معنای فناوری و علم بسته بندی تاریخچه ۲۰۰ ساله دارد. همچنین پیدایش پلاستیک ها در بسته بندی عمر ۱۵۰ ساله دارد.

در سال های اخیر و با توجه به افزایش حجم پسماندهای مربوط به بسته بندی ها، تحقیقات گسترده ای در حوزه مدیریت جمع آوری پسماندها و همچنین روش های بازیافت بسته بندی ها انجام شده است. هم اکنون به صورت متوسط ۳۴ درصد بسته بندی ها کاغذی، ۳۷ درصد پلاستیک های منعطف و سخت، ۱۴ درصد شیشه، ۱۳ درصد فلزات و ۲ درصد دیگر گروه های مواد اولیه هستند. سهم تقریبا برابر استفاده از پلاستیک و کاغذ در بسته بندی ها منجر شده است تا همیشه یک بحث بدون نتیجه در رابطه با اثبات برتری هر یک از گروه ها بر دیگری بین کارشناسان این حوزه شکل بگیرد. این مقاله مقایسه ای اجمالی بین این دو گروه از مواد اولیه مورد مصرف در صنایع بسته بندی کالاهای مختلف ارائه می کند. این مقاله در دو بخش، پارامترهای بازیافت پذیری، استفاده از مواد اولیه تجدید پذیر، آب و انرژی مورد مصرف در تولید، رد پای CO2 و میزان آلودگی ناشی از پسماند این بسته بندی ها را مورد بررسی قرار می دهد.

اگر بازیافت بسته بندی ها را در نظر بگیریم، که این روزها نقل محافل مختلف نیز هست، باید گفت برتری از آن کاغذ و کارتن است. چراکه فرایند بازیافت این بسته بندی ها ساده تر و به دلیل قدمت بالای استفاده از کاغذ، بازیافت آن ها فراگیر شده است. اما در مورد پلاستیک ها، بازیافت قدری پیچیده تر و کم تر تجربه شده است. تصاویر زیر نشان می دهند که برای مثال در کشورهای عضور اتحادیه اروپا به صورت متوسط ۴۰ درصد پلاستیک های بسته بندی بازیافت می شوند و این رقم برای بسته بندی های کاغذی ۸۳ درصد است.

اما بیایید به وضعیت مواد اولیه مورد مصرف در تولید این بسته بندی ها نگاهی بیاندازیم. ۴۰ درصد بسته بندی های کاغذی از منابع چوب های طبیعی، ۴۶ درصد از بسته بندی های بازیافت شده و ۱۴ درصد اجزای غیر کاغذی هستند. نکته مهم استفاده از درخت جنگل های مختلف در تولید کاغذ است. اتحادیه اروپا توانسته است در این زمینه با مدیریت بسیار خوب منابع تجدید پذیری را به منظور تهیه بسته بندی های کاغذی ایجاد کند. اما این نکته در مورد کشورهای در حال توسعه وضع بسیار بدی دارد و سرانه فضای سبز این کشورها دائما در حال کاهش است. اما در مورد پلاستیک ها وضعیت قدری متفاوت است. به دلیل در دسترس بودن منابع نفتی، مواد اولیه لازم برای تولید بسته بندی های پلاستیکی از منابع نفتی است. تنها چند سال است که استفاده از منابع زیستی و گیاهی برای تولید پلاستیک ها مرسوم شده است. احتمالا در آینده ای نزدیک از نظر مواد اولیه لازم برای تولید بسته بندی ها با تجاری سازی فرایندهای تولید پلاستیک ها از منابع زیستی، ورق به نفع پلاستیک ها برگردد.

در بخش بعدی این مقاله سایر پارامترهای موثر در تولید، استفاده، جمع آوری و بازیافت بسته بندی های کاغذی و پلاستیکی را بررسی کرده و یک ارزیابی از وضعیت هر دو بسته بندی ارائه خواهیم کرد.